Wat zeggen onze bezoekers?
Recital Camiel Boomsma
Franz Schubert en Joey Roukens waren de sterren van het laatste recital van dit seizoen in Westvest90. Het was eminent pianist Camiel Boomsma, inmiddels een vaste waarde in de Westvest90-concertprogrammering, die hun muziek tot klinken bracht. Kaarsrecht, met vaak een glimlach om zijn mond, nam hij het publiek mee op reis door de tijd. Terug naar Bach, Haydn, Schubert en Roukens. Met een deeltje uit Bachs “Wohltemperierte Klavier” opende hij het concert. Een beetje purist hoort Bachs muziek op een moderne Steinway met enige reserves aan, maar als je over dat purisme heen kon kijken en luisteren was er een haarscherpe weergave van de componeerkunst en de toepassing van contrapunt door Bach.
Los gespeeld begon Boomsma aan de wereldpremière van Summer Preludes (2020) van de in Schiedam geboren Joey Roukens. Die was er graag bij geweest, ware het niet dat hij dringend gewenst was bij de voorbereiding van het ballet Dorian dat Het Nationale Ballet binnenkort in première brengt. Zijn ouders vervingen Roukens, die nog jong is maar al een grote staat van dienst heeft als componist. “Hectische contrasten, snelle veranderingen en vitaliteit, maar ook sereen, met langzaam bewegende landschappen”, zo typeert hij zijn eigen werk. “Summer Preludes” voldoet volledig aan die beschrijving.
De componist voorzag de delen van elk een eigen titel, zoals “Flowing”, “The weather has changed” en “Raindrops”. Die flow was zeer goed hoorbaar, en de noten voor de regendruppels brachten Boomsma’s hand naar het uiterste rechter einde van zijn klavier. Of het een beperking of juist een verrijking is dat je als luisteraar dankzij die titels zo eenduidig in de beelden bij de muziek wordt getrokken? Mooie vraag. Roukens componeerde preludes die weldadig klonken en ongetwijfeld bij vaker beluisteren nog meer van hun diepere lagen onthullen.
Schubert was in zijn laatste levensjaar – al was hij zich daar zelf niet van bewust – toen hij de “Sonate in Bes D960” componeerde. Het werk heeft symfonische dimensies en waar Roukens de zomer verklankte, hoor je bij Schubert altijd iets van winter. Hier geen subtiele parelnoten van de rechterhand maar woeste dynamiek die het linkerdeel van het klavier produceerde. Belangrijk om je te realiseren als je Roukens en Schubert vergelijkt: Der Franz hoorde tijdens zijn leven veel Beethoven – dat was zijn idool – maar vrijwel zeker geen “Mattheus Passion” en absoluut geen “Sacre du Printemps”. Joey Roukens kent dat allemaal wel, net als alle muziek die lang na Schuberts leven is en wordt gemaakt. Zijn muziek is onvermijdelijk eclectisch en reflecteert – zoals hij zelf zegt – zijn muzikale DNA. En wie van de twee had het dan het makkelijkst bij het componeren? Nog een mooie vraag.
FvdA
Alles klopt bij van Poucke
Imperfectie kan prachtig zijn, maar als alles juist tot in de perfectie klopt, wordt een muziekavond een speciale belevenis. Afgelopen vrijdag 14 april was het zo’n speciale avond. De vaak geroemde Steinway, de akoestiek die alle nuances van het pianospel liet horen, een aandachtig publiek en vooral een eminent pianist. Voor Nicolas van Poucke is Westvest90 met zijn fameuze vleugel bekend terrein.
Hij nam er enkele jaren geleden het eerste deel op van een serie cd’s. Met het TRPTK-label is van Poucke onderweg in een project met als titel ‘The Schumann Collection’. De crowdfunding is net afgelopen maar de volgende delen van de serie, met onder anderen ‘Kreisleriana’, komen binnenkort in de verkoop.
Een sfeervolle foto van de vleugel, gemaakt in de aanloop van het concert van afgelopen vrijdag, en een enkele regel eronder: ‘My life for the next couple of hours’. Zo liet de pianist zijn volgers op Twitter weten dat hij er zin in had. Nicolas van Poucke heeft zijn eigen manieren als het gaat om een recital. Een toelichting op de te spelen werken, cd-verkoop na afloop, een toegift, daar doet van Poucke niet aan. Hij is ook eigenwijs genoeg om zijn tweede set zo te spelen dat er niet eens applaus paste tussen enkele korte stukken van Debussy en de ‘Kreisleriana’ van Robert Schumann.
De romantische, uiterst gevoelige musicus Johannes Kreisler werd bedacht door de schrijver E.T.A. Hofmann. Hij is de centrale figuur in de zeer afwisselende reeks die samen ‘Kreisleriana’ vormt. Het gaat van ‘Äußerst bewegt’ in D klein via ‘Sehr innig und nicht zu rasch’ naar ‘Schnell und spielend’ in G klein. Schumann zal in de romanfiguur Kreisler iets van zichzelf herkend hebben. Als zijn liefde voor Clara Wieck niet zo streng verboden was geweest door haar vader had hij het stuk aan haar opgedragen, weten we uit hun briefwisseling. Het werd Chopin, een muzikale held van Schumann.
Nicolas van Poucke opende het recital met een pianobewerking van ‘Mein junges Leben hat ein end’ van Sweelinck, die het lied voor orgel componeerde. De verklanking op een moderne vleugel gaf het stuk uit de Renaissance iets wonderlijk moderns. Het werd gevolgd door de ‘Sonate nr. 23 Appassionata’ van Beethoven, die het werk in de eerste jaren van de 19e eeuw componeerde. Een groot stuk, vol dynamiek waarin van Poucke getuigde van een heldere visie op de muziek. Dat maakte het ook voor het publiek heel goed te volgen.
Dat publiek zal ernaar uitkijken in de komende jaren nog eens van het spel van Nicolas van Poucke te kunnen genieten. En dat vermeden applaus, dat heeft hij nog tegoed.
FvdA
Vespucci kwartet brengt ode aan de muziek
Ze kunnen alle vier bogen op een imposante muzikale carrière. Lisanne Soeterbroek en Marieke Kosters (viool), Stephanie Steiner (altviool) en cellist Douw Fonda boeken, los van elkaar, in binnen- en buitenland de nodige successen; maken deel uit van gerenommeerde orkesten en muziekgezelschappen. Mét elkaar, als Vespucci kwartet, hebben ze inmiddels een glanzende reputatie opgebouwd.
Wars van sterallures en egotripperij laten ze toch het podium aan de muziek. Dat leverde vrijdagavond 31 maart in de Westvestkerk een betoverend en meeslepend concert op. De positieve energie en het pure plezier in het gezamenlijk muziek maken, spatten ervan af bij hun ogenschijnlijk moeiteloze vertolking, maar misschien juist daardoor sprankelende en ontroerende uitvoering van werken van Hayden, Webern en Brahms.
Als ware ontdekkingsreizigers in de muziek – het kwartet is net als Amerika vernoemd naar Amerigo Vespucci, die rond 1500 de wereld verkende – stapten de vier voor de toegift ook letterlijk van het podium af. Ze omarmden vanuit de vier hoeken van de kerk het publiek als een soort levend dolby surround. Het werd een ongekend ontroerend slot van een feestelijke avond.
En voor de pechvogels die dit concert in de Westvestkerk hebben gemist: op www.vespuccikwartet.nl is niet alleen alle informatie te vinden over het kwartet maar valt ook een cd te bestellen met een uitvoering van het concert in Schiedam.
HS
Zonnestralen in Westvest90
Het concert dat Anna Federova en Dana Zemtsov afgelopen vrijdag 10 maart in Schiedam gaven, begon op een ongebruikelijk tijdstip. De Westvest90-kerk zat al om half vier vol met liefhebbers die uitkeken naar het optreden van twee grote namen uit de muziek. Altviolist Dana Zemtsov stond met haar ruim twee eeuwen oude instrument op grote podia als Carnegie Hall en het Amsterdamse Concertgebouw. Ze heeft in Nederland hetzelfde management als pianist Anna Federova, met wie ze goed bevriend is en vaak samenwerkt. Federova mag je gerust een wereldster noemen, al was het maar dankzij de views van haar Rachmaninoff-concerten op YouTube. Rach 2 en 3 – zo duiden musici ze aan – werden inmiddels aangeklikt door meer dan 40 miljoen kijkers.
Die vroege aanvangstijd van half vier had een onvoorzien effect op het concert. Na een dag vol regen en natte sneeuw werd het buiten langzaam lichter en drong er wat zonlicht door de rechterramen van de Westvestkerk. Tegen het moment dat Anna de compositie Amarcord aankondigde en vertelde hoe dit stuk een impressie was van een vroege ochtend en een zonsopgang, brachten volle zonnestralen toepasselijk extra licht op het podium, zonder dat daar een LED lamp aan te pas kwam.
Pianist Borys Fedorov componeerde Amarcord voor altviool en piano. Dat componeren is pas een paar jaar geleden op zijn pad gekomen, naast zijn werk als musicus en zijn docentschap aan het Amsterdamse conservatorium. En niet onbelangrijk: hij is de vader van Anna Federova, voor wie hij in de pianopartij een klein vocaal elementje opnam. Anna haalde kort na het uitbreken van de oorlog haar ouders, beiden pianist, vanuit Oekraïne naar Nederland. Ze waren, nog maar net hier aangekomen, te zien en te horen op verschillende benefietconcerten voor de slachtoffers van de oorlog.
Amarcord paste goed bij het andere repertoire van het programma, dat met Enescu’s Konzertstück opende. De Roemeen componeerde het stuk om vooral de altviool de kans te geven te stralen. In bepaalde passages klinkt de pianobegeleiding echter zo robuust dat Federova haar talent als concertpianist volop kon benutten. Mooi dat de twee solisten ook Nederlands repertoire lieten horen met werk van Bosmans en Badings. Het is te vinden op hun cd ‘Dutch Hidden Gems’ die een jaar geleden verscheen.
In het deel na de pauze klonk onder meer Glazunovs Elegie. Triest klinkende muziek die bij uitstek de donkere en melancholieke kwaliteiten van de altviool accentueerde. Die kalme melancholie was er ook aan het slot van het optreden, bij de drie stukken van Debussy. Met diens Beau Soir eindigde het concert, dat met zoveel moois zeker een ‘beau soir’ inluidde voor de bezoekers.
FvdA
Lees ook het artikel over het optreden van Anna Fedorova en Dana Zemtsov in Schiedammer online.
Tobias Borsboom en Lidy Blijdorp in Westvest90
In Westvest90 is iedereen welkom, hoe jong of oud ook. Wie afgelopen vrijdag de jongste bezoeker was, weten we niet. Wel is duidelijk wie de oudste ‘aanwezige’ was. Deze 113-jarige piepte, gromde, klonk vol-lyrisch, gaf lange lijnen en waar gewenst strakke pizzicato’s. Het was de door Celeste Farotti gebouwde cello – ooit in handen van cellist Anner Bijlsma – die de hoofdrol opeiste in het recital dat pianist Tobias Borsboom met cellist Lidy Blijdorp op 17 februari gaven.
Hun programma bestond uit muziek voor cello en piano uit de negentiende en twintigste eeuw. Op papier leek het avontuur met name in het eerste deel van het programma te zitten, waar werk geprogrammeerd stond van Ravel, Poulenc en Ginastera. Maar die verwachting bleek niet te kloppen: Blijdorp maakte van élk stuk een avontuur, of dat nou door Johannes Brahms in 1886 is gecomponeerd of door Alberto Ginastera in 1950. In de meeste werken kreeg de piano een wat bescheiden rol in het klankbeeld, al was er revanche in het eerste deel van de Brahms-sonate na de pauze.
De avond opende met werk van Ravel, drie stukken, die vanaf de eerste noot sfeer brachten in de goed bezette Westvestkerk. De muziek toonde weer eens aan wat ook alweer het plezier of beter nog het nut van live muziek is die recht voor je ogen wordt gemaakt. Ravel laat de cellist hard werken. Met de vingers over de snaren glijden, tokkelen en plukken, er was heel wat meer te beleven dan de klare strijkstokstreek die de cello zo geliefd maakt. En dat moet je horen…én zien!
Ravels sfeervolle zonsopgang en zijn twee dansen, Malagueña en Habanera, vormden de opening van het concert. Ze zijn te vinden op de bekroonde solo-cd die Lidy Blijdorp maakte. Een collega-musicus die de stukken blind beluisterde in een radioprogramma prees hoe ‘onopgesmukt en oprecht’ de cellist de muziek verklankte. Ginastera’s Pampeana verklankte het landschap in Argentinië.
Het complete oeuvre van Francis Poulenc past op slechts 20 cd’s (vergelijk dat met de ongeveer 150 cd’s die je nodig hebt om alles van Bach vast te leggen) en kent een verrukkelijke gevarieerdheid in lichte en meer dramatische muziek. Hij componeerde de cellosonate voor, en in goed overleg met, cellist Pierre Fournier. Diens opname uit 1971 klinkt fraai, maar ontbeert de expressiviteit die Blijdorp in de uitvoering legde.
En jawel, het avontuur ging na de pauze verder. De linkerhand van celliste kwam wat meer in beweging voor stijlbewust vibrato en de piano van Tobias Borsboom schoof in het klankbeeld verder naar voren. Vooral in het eerste deel van Brahms’ cellosonate in F kreeg de vleugel alle ruimte. Het was een avond vol muziek die je moet horen maar ook moet zien. Horen om te genieten van de optimale akoestiek van de kerk, en zien om de geïnspireerdheid van de musici met eigen ogen waar te nemen.
FvdA
Het Wittgenstein Project in Westvest90
Muziek kan zoveel meer zijn dan noten in een partituur. De vijf musici die vrijdagavond 27 januari op het podium van Westvest90 stonden, hadden niet alleen met hun instrumenten veel te vertellen. Ze speelden muziek die was afgestemd op de mogelijkheden van pianist Paul Wittgenstein en gaven in gesproken teksten een beeld van zijn leven. Paul gaf in 1913 een debuutrecital in Wenen, maar in een gevecht tijdens de eerste wereldoorlog, een jaar later, raakte hij gewond en moest zijn rechterarm worden geamputeerd.
Dankzij het vermogen dat hij erfde kon hij bij bekende componisten als Richard Strauss, Prokofjev en Ravel composities voor zijn linkerhand bestellen. Het werd ruzie met alle drie over aanpassingen die hij deed in de partituren. Het Concert voor de linkerhand van Ravel, met wie ook onmin ontstond, zou uitgroeien tot een hit op de concertpodia. Huisvriend van de Wittgensteins Josef Labor componeerde speciaal werk, waar onder een trio voor klarinet, altviool en piano linkerhand.
Werk voor piano linkshandig klonk in Westvest90 met een speciale reden. De Nederlandse pianist Folke Nauta is weliswaar tweehandig maar heeft door medische malheur alleen de beschikking over zijn linkerhand als hij piano speelt. Het verklaart zijn interesse in het leven van Paul Wittgenstein. Die belangstelling leidde tot Het Wittgenstein Project, dat in Westvest90 zijn première beleefde. NPO Klassiek was er bij en nam het concert van Nauta met de andere musici op voor radio-uitzending.
Het optreden, op een met fotokunst ‘aangekleed’ podium, bestond uit aantrekkelijke kamermuziek, gespeeld door de initiator van het project, de drie leden van het Prisma Strijktrio en klarinettist Las Wouters van den Oudenweijer. Niet vaak te horen is het werk van Ernest Walker, van wie een stuk uit 1933 werd gespeeld. ‘conventioneel, maar gevoelig-expressief en technisch knap’, zo werd zijn werk indertijd getypeerd. Nauta speelde solo muziek van Schubert, twee van diens liederen die door Paul Wittgenstein zelf werden bewerkt voor de linkerhand.
Er was ook gloednieuw repertoire vrijdagavond: op verzoek van de musici componeerde Jeppe Moulijn een kamermuziekstuk, ‘Ich hätte ein Stern am Himmel werden sollen’, uiteraard voor piano linkshandig, drie strijkers en klarinet. De componist was persoonlijk aanwezig bij het concert om zijn werk voor het eerst in een publieke setting te horen spelen. Hij bleek verheugd over de uitvoering die het stuk kreeg, net zoals de musici zichtbaar verguld waren met de noten die voor Folke Nauta en zijn collega’s gecomponeerd waren.
FvdA
Nieuwjaarsconcert Beth & Flo
Het jaar 2023 werd vrijdag 6 januari in Westvest90 geopend met een gewaagde combinatie: klassieke muziek en humor. Er valt in de wereld van wat soms ‘serieuze muziek’ wordt genoemd heus wel eens te glimlachen, maar met Saint-Saëns’ ‘Danse Macabre’ of Gerhswins ‘Rhapsody in Blue’ doe je een zaal doorgaans niet schuddebuiken. Toch stonden die werken op het programma van het duo Beth & Flo tijdens hun nieuwjaarsconcert in de Schiedamse kerk.
De rapsodie van Gershwin kreeg een aanstekelijk-dynamische behandeling in de vierhandige uitvoering door Elsbet Remijn en Claudette Verhulst. Ook zonder de iconische opening door een klarinet maar op slechts één piano klonk de muziek overrompelend op de Westvest Steinway. Net zo makkelijk werd geschakeld naar een meer ingetogen geluid voor twee songs van Gershwin, echte jazzstandards zoals ‘The man I love’.
De verbaal nogal aanwezige Beth en de droogkomische Flo hadden het publiek vanaf het begin in hun zak. Er werd meegezongen met de Moldau en meegeraden met een kwis. Een echte muziekkenner in de zaal herkende de opgave als het Sylvesterlied van Schumann en won een vleugel op USB-formaat. In die vorm brengen Beth & Flo hun muziek uit.
Alles kon, muzikaal en theatraal, maar toen Flo het bestond een fragment van Sjostakovitsj’ ‘Second Waltz’ aan te duiden met ‘André Rieu’ werd het bonje op het podium. Dat was vloeken in de kerk, vond Beth, die haar collega gedecideerd van het podium stuurde om in het klassiekepianistenschaamhoekje boete te gaan doen. Met een masker van de Maastrichtse maestro op speelde Beth vervolgens een fuga van Bach. Al zou Rieu dat zelf vermoedelijk nooit doen.
Liever nog dan naar de nazit met drank en heel veel hapjes wilde het publiek méér horen. Het duo beloonde het enthousiaste applaus ruimhartig met enkele toegiften. Daarin lieten ze ook nog iets van hun acrobatische vaardigheden zien. Tot de laatste noot leek het bijna vanzelf te gaan: hele goede muziek maken en buitengewoon grappig en amusant zijn. Om dat gelukkige huwelijk op het podium te sluiten moet je op beide vlakken heel goed zijn. En dat zijn Beth & Flo!
FvdA
